به گزارش ایرنا، بنا به گفته متخصصان تغذیه و غدد، شیوه زندگی در ابتلا به دیابت موثر است و مصرف غذاهای چرب و شیرین، بی‌تحرکی، فعالیت ناکافی فیزیکی و افزایش استرس های روزمره از جمله عادت های نادرست زندگی امروزی است که نقش زیادی در افزایش شیوع دیابت و گسترش دامنه این بیماری بازی می کند.
دیابت به دو نوع یک و ۲ تقسیم شده است که دیابت نوع یک در سنین نوجوانی با علائمی مانند پرادراری، پرنوشی و کاهش وزن خود را نشان می‌دهد و دیابت نوع ۲ نیز به دلیل نداشتن سبک زندگی سالم در بین افراد جامعه در حال افزایش است.
به عقیده محققان پزشکی، افراد با اصلاح سبک زندگی خود می توانند از ابتلا به دیابت پیشگیری کرده و خود را در برابر عوارض ناشی از آن محافظت کنند.
۱۲ درصد جمعیت بالای ۳۰ سال خراسان رضوی دیابت دارند
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از جمعیت خراسان رضوی که در مناطق زیر پوشش این دانشگاه سکونت دارند، بیش از ۳۰ سال دارند که بر اساس بیمارسنجی صورت گرفته ۱۲ درصد آنان مبتلا به دیابت هستند.
دکتر سیدجواد حسینی افزود: این در حالی است که طبق آمارهای وزارت بهداشت ۱۴.۵ درصد از جمعیت بالای ۲۵ سال ایران، یعنی عددی معادل ۷.۵ میلیون نفر از بیماری دیابت رنج می‌برند که ۲۵ درصد آنان حتی از بیماری خود بی خبرند.
۹۰ درصد مبتلایان دیابت نوع دوم دارند
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: پنج درصد بیماران، گرفتار دیابت نوع یک هستند که سازوکار خودایمنی، باعث از بین رفتن سلول های انسولین‌ساز بدن و ایجاد بیماری در آنان شده است و علائم آن در سن کودکی یا نوجوانی در آنان ظاهر شده و به سرعت پیشرفت می‌کند که به صورت مادام العمر نیازمند تزریق انسولین هستند.
دکتر محمدعلی یعقوبی افزود: در دیابت نوع ۲ که شایعترین نوع دیابت است و بیش از ۹۰ درصد بیماران دیابتی بالای ۳۰ سال را گرفتار می کند، بدن نمی‌تواند به خوبی به انسولین پاسخ دهد و قند خون را در حد نرمال نگه دارد.
وی ادامه داد: البته درجاتی از کاهش میزان انسولین نیز در این بیماران دیده می شود که بیماری به تدریج پیشرفت کرده و در بزرگسالی بروز می نماید.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: دیابت نوع ۲ ممکن است در ابتدا علائمی نداشته باشد بنابراین حتما بیماریابی یا آزمایش قندخون برای افراد ضروری است و برخلاف دیابت نوع یک، می‌توان با کاهش وزن، مصرف غذاهای سالم و ورزش های منظم از ابتلا به دیابت ۲ و یا پیشرفت آن جلوگیری کرد.
دکتر یعقوبی با بیان اینکه در دیابت نوع ۲ سلول‌های لوزالمعده ۵۰ درصد توانایی خود را از دست می‌دهند، افزود: فشار خون بالا، اختلال چربی‌های خون، سبک زندگی و تغذیه نادرست، کم تحرکی، مصرف دخانیات، افزایش سن، از دیگر عوامل زمینه ساز ابتلا به این نوع دیابت هستند که عوارض طولانی‌مدت این بیماری هم بسیار سخت است و امکان برگشت به عقب وجود ندارد.
این فوق تخصص غدد با بیان اینکه انواع دیگر دیابت شامل دیابت ژنتیکی، بارداری و ثانویه نیز وجود دارند که البته شیوع کمی دارند، اظهار داشت: از این میان دیابت بارداری شیوع بیشتری دارد که تمامی زنان باردار باید در ۳۰ روز دوم یا سه ماهه بارداری در این خصوص غربالگری شوند.
دکتر یعقوبی افزود: دیابت ثانویه نیز به دلیل مصرف داروهای کورتون و بیماریهای غددی ایجاد می‌شود.
۹۰ درصد مبتلایان به دیابت، چاق هستند
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: حدود ۳۵ سال پیش میزان ابتلا به دیابت در کشور چهار درصد بود اما اکنون این رقم با رشد بیش از سه برابری به حدود ۱۴ درصد رسیده است و علت اصلی آن چاقی جمعیت و اضافه وزن است.
دکتر محسن نعمتی با بیان اینکه از هر ۱۰۰ نفر بیمار دیابتی ۹۰ نفر دچار چاقی هستند، گفت: برای مدیریت، کنترل و پیشگیری از بیماری دیابت باید برنامه‌هایی طراحی کرد که روش و سبک زندگی مردم به سمتی برود که افراد چاق و دارای اضافه وزن، از وزن خود بکاهند تا مبتلا به دیابت نشوند.
عوارض حاد و مزمن ابتلا به دیابت نوع ۲
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: عوارض حاد دیابت نوع دو افت قند است که در حین درمان بیماری به دلیل استفاده از برخی از داروها ممکن است اتفاق بیفتد.
دکتر یعقوبی افزود: عوارض مزمن دیابت نوع ۲ نیز شامل عوارض عروق بزرگ بدن مانند بیماری های قلبی و عروقی است که می تواند باعث سکته‌های مغزی و قلبی شود و حتی عروق محیطی را می‌تواند درگیر کند که این امر می تواند سبب لنگش پا و تنگی رگهای شریانی در اندام‌های تحتانی بیمار گردد.
وی ادامه داد: از دیگر عوارض دیابت نوع ۲ درگیر کردن عروق ریز بدن مانند عروق ریز چشم و کلیه است می تواند سبب ایجاد عوارض چشمی و کلیوی در بیمار شود.
تبعات دیابت
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در بیماری دیابت بدن توانایی تولید انسولین و یا استفاده از آن برای رفع نیاز بدن را ندارد و زمانی که انسولین کافی در بدن تولید نشود و یا سلول‌ها به انسولین پاسخ مناسب ندهند قند خون بالا می‌رود و در طی زمان این قند خون موجب مشکلاتی در بدن مثل بیماریهای قلبی، اختلالات بینایی و مشکلات کلیوی می‌شود.
دکتر یعقوبی افزود: دیابت شایع ترین علت نارسایی کلیوی، قطع عضو و نابینایی در جهان است و در ۲۰ سال گذشته تعداد افراد دیابتی ۲ برابر شده است که اگرچه متاسفانه این بیماری درمان قطعی ندارد اما راه‌های اصلی پیشگیری و مهار آن کاهش وزن، استفاده از غذاهای سالم، زندگی فعال و انجام ورزش است.
وی ادامه داد: بیماری دیابت جزو شایع ترین علل کوری در سنین بین ۲۰ تا ۷۴ است که این امر اهمیت جلوگیری و کنترل آن را دوچندان می‌کند.
معاون بهداشت علوم پزشکی مشهد نیز گفت: یکی از عوارض دیابت نابینایی و قطع عضو است که گفته می‌شود در هر پنج ثانیه در دنیا یک نفر به خاطر عوارض دیابت جان خود را از دست می‌دهد.
دکتر سیدجواد حسینی با بیان اینکه آموزش دیابت از اصول اصلی خودمراقبتی است، افزود: آموزش‌ها و آگاهی‌های لازم در این خصوص بسیار حائز اهمیت است تا مشکلاتی همچون نابینایی و قطع عضو در افراد دیابتی به وجود نیاید.
عضو هیات علمی گروه چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: بیماری دیابت می‌تواند به رگهای کوچک موجود در چشم آسیب برساند، بنابراین تشخیص به موقع بیماریهای چشم می‌تواند از ایجاد خطرهای بعدی آن جلوگیری کند.
دکتر ناصر شعیبی افزود: احتمال ابتلا به سایر مشکلات چشمی در بیماران دیابتی از قبیل آب مروارید و آب سیاه افزایش می‌یابد از همین رو این بیماران نیازمند بررسی‌های به موقع هستند.
معاون آموزشی بیمارستان فوق تخصصی چشم خاتم الانبیا (ص) مشهد عنوان کرد: بیماران دیابتی مستعد حمله قلبی و سکته مغزی هستند لذا قعالیت بدنی،تغذیه سالم همراه با مصرف میوه و سبزیجات برای این بیماران از اهمیت بالایی برخوردار است.
قطع عضو سالانه ۸۰۰ دیابتی در خراسان رضوی
جانشین معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، یکی از عوارض خطرناک بیماری دیابت را زخم پای دیابتی و قطع عضو دانست و گفت: در سال‌های اخیر میزان قطع عضو ناشی از ابتلا به دیابت در مناطق زیر پوشش این دانشگاه در خراسان رضوی به طور میانگین سالانه حدود ۸۰۰ قطع عضو بوده است که رقم خوبی نیست.
دکتر ایوب توکلیان افزود: متأسفانه حدود ۱۵ درصد از افراد مبتلا به دیابت در طول زندگی خود دچار زخم پای دیابتی و عوارض ناشی آن می‌شوند که متأسفانه در حدود یک‌سوم یا پنج درصد آنان منجر به قطع عضو می‌شود.
نسبت تخت به بیمار دیالیزی در خراسان رضوی یک به چهار است
جانشین معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از مهم‌ترین عوارض ابتلا به دیابت، نارسایی‌های کلیوی است که منجر به دیالیز و نهایتاً اگر شرایطش فراهم شود پیوند کلیه می‌شود.
دکتر توکلیان افزود: دانشگاه علوم پزشکی مشهد دارای حدود سه هزار و ۲۰۰ بیمار دیالیزی است که این افراد از خدمات ۸۰۰ تخت دیالیز بهره‌مند می‌شوند.
وی ادامه داد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد به ازای هر تخت دیالیز، چهار بیمار دیالیزی دارد که با توجه به افزایش سالانه ۹ درصدی شمار بیماران دیالیزی در مناطق زیر پوشش این دانشگاه، میزان نیاز به تخت‌های دیالیزی نیز بیشتر می شود و حال آنکه ایجاد هر تخت دیالیز بیش از ۲ میلیارد تومان هزینه دارد.
جانشین معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: هم اکنون حدود ۳۴ هزار نفر از ساکنان مناطق زیر پوشش این دانشگاه در سامانه بیماریهای نادر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، که شامل بیماران دیابتی هم می‌شود، ثبت‌نام کرده‌اند و افرادی که اطلاعات و مدارک و مستندات مربوط به ابتلا به دیابت خود را بارگذاری کرده و تایید باشند، مشمول دریافت انسولین شده و بدون مشکل، انسولین خود را دریافت می‌کنند.
تاثیر ۹۰ درصدی سبک زندگی در پیشگیری از دیابت غیرموروثی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: بر اساس آخرین تحقیقات علمی، داشتن سبک زندگی صحیح، تغذیه سالم و فعالیت فیزیکی بین ۸۰ تا ۹۰ درصد در پیشگیری از ابتلا به بیماری دیابت غیر ارثی موثر است.
دکتر نعمتی افزود: افرادی که سابقه دیابت ارثی در خانواده خود ندارند، اگر دارای وزن طبیعی باشند، می‌توانند از طریق رژیم غذایی سالم و سبک زندگی مناسب، حفظ وزن در محدوده طبیعی، از ابتلا به دیابت در سال‌های آینده پیشگیری کنند.
این فوق تخصص تغذیه بیان کرد: افرادی نیز که سابقه دیابت ارثی دارند، اگر وزن طبیعی داشته باشند و ورزش کنند، انتظار می‌رود که دیابت نوع ۲ آنان در ۴۵ سالگی ظاهر شود و این امر ممکن است به ۳۵ یا ۲۵ سالگی هم تغییر کند.
دکتر نعمتی در خصوص نقش تغذیه بر دیابت و اینکه آیا می توان دیابت را یک بیماری تغذیه ای دانست، گفت: دیابت یک مشکل متابولیک است که در بدن و لوزالمعده ایجاد می شود، ولی با سبک زندگی ما عجین شده و می‌توان گفت یک نوع بیماری است که مرتبط با روش زندگی ماست و سبک زندگی و نوع تغذیه نقش مهمی را در بروز و ابتلا به این بیماری ایفا می‌کند.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به دیابت و عوارض آن
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: به سه روش پیشگیری اولیه، پیشگیری ثانویه یا پیشگیری از عوارض، پیشگیری نهایی یا پیشگیری از مرگ و میر ناشی از ابتلا به عوارض دیابت، می توان جلو ابتلا به این بیماری را گرفت.
نعمتی افزود: در پیشگیری اولیه که از همه مهم‌تر است باید افراد چاق که سندرم متابولیک داشته و قند خونشان بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ و اندازه دور کمرشان حدود ۱۰۰ سانتی‌متر و چربی خونشان پایین است و از آن‌ها به عنوان پیش دیابتیک یاد می‌شود، در جامعه شناسایی شوند.
وی ادامه داد: میزان افراد پیش دیابتیک که به آن سندروم متابولیک نیز می‌گویند در هر منطقه متفاوت است و در بعضی از استان‌ها بین ۲۰ تا ۴۰ درصد و در بعضی استان‌ها ۱۵ تا ۲۰ درصد است، که انتظار می‌رود در دو تا سه سال آینده این‌ها دچار دیابت شوند.
وی ادامه داد: در پیشگیری ثانویه یا پیشگیری از عوارض ابتلا به دیابت، متخصص تغذیه و متخصص غدد برای فرد مبتلا به دیابت به گونه ای رژیم غذایی طراحی می کند که فرد دچار عوارض خطرناک ناشی از ابتلا به دیابت مانند قطع عضو، نارسایی کلیوی، سکته قلبی، سکته مغزی، نابینایی و غیره نشود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: در مرحله سوم پیشگیری دیابت، برای فرد مبتلا به عوارض دیابت، برنامه توزیع تغذیه‌ای به گونه ای طراحی می شود که حجم غذا کم و به چند وعده تقسیم شود تا با این کار به طولانی شدن عمر این بیمار کمک شود.
دکتر نعمتی ادامه داد: در بحث مدیریت دیابت باید به موضوع اصلاح شیوه زندگی و تغذیه مناسب توجه کرد تا گرفتار مشکلات شدید این بیماری نشد و این موضوع در زمینه پیشگیری هم مورد تاکید است.
رشد ۶ درصدی ابتلا به دیابت در خراسان رضوی
معاون فنی مرکز بهداشت خراسان رضوی گفت: ابتلا به بیماری دیابت در جمعیت زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ۶ سال اخیر با رشد ۶ درصدی از ۹ به ۱۳ درصد رسیده است که علت این امر ناآگاهی مردم و مراجعه نکردن به پایگاه‌های بهداشت، سلامت، مراکز خدمات جامع سلامت است.
دکتر مجید جعفری‌نژاد با بیان اینکه دیابت و فشارخون از جمله بیماریهای خاموش محسوب می‌شوند، افزود: هم اکنون ۲۵ درصد از افراد مبتلا به دیابت و ۴۰ درصد افراد مبتلا به فشار خون از بیماری خود اطلاع و آگاهی ندارند.
وی ادامه داد: در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد به ازای هر ۱۰ هزار نفر یک پایگاه سلامت و به ازای هر ۲ هزار و ۵۰۰ نفر یک مراقب سلامت وجود دارد و در هر پایگاه سلامت چهار مراقب سلامت حضور دارند، که فرد را از بدو تولد در بازه‌های زمانی معین، سنجش و مراقبت می‌کنند.
معاون فنی مرکز بهداشت خراسان رضوی اظهار داشت: مراقبان سلامت، کنترل و مراقبت فشار خون، قند خون، وزن، بارداری، تغذیه و غیره را بر عهده دارند و اگر فرد مراجعه کننده نیازمند خدمات تخصصی‌تر باشد، وی را به مرکز ارجاع می‌دهند.
وی افزود: در تمامی این پایگاه‌ها برای گروه بالای ۳۰ سال، که بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند، پرونده سلامت تشکیل و غربالگری دیابت رایگان از آنان انجام می‌شود.
وی ادامه داد: از عموم انتظار می رود با مراجعه به سایت دانشگاه علوم پزشکی مشهد و یا از طریق تماس با سامانه ۱۹۰ با شناسایی نزدیک ترین پایگاه سلامت محل سکونت خود، به این مراکز مراجعه کرده و تشکیل پرونده دهند و از وضعیت سلامت خود به ویژه بیماریهای مهمی مانند دیابت و فشار خون آگاه شوند.
