غزال زیاری– این مجسمه که بر روی سنگ آهک حکاکی شده، فرعونی را به تصویر می‌کشد که روی دامان فرد دیگری که زانو زده، نشسته است. مجسمه فرعون در ابعاد و سایز واقعی نیست و تاجی بر سر دارد که گاهی تاج جنگی نامیده می‌شود و یک مار بر آن نقش بسته است. این اثر هنری در حال حاضر در موزه ملی اسکاتلند نگهداری می‌شود.
چرا ناممکن؟ در مجسمه‌های یافت شده از مصر باستان، فرعون‌ها در کنار افراد غیرسلطنتی به تصویر کشیده نمی‌شدند. مارگارت مایتلند، متصدی اصلی بخش مدیترانه باستان در موزه ملی اسکاتلند، در مقاله منتشره در کتاب خود به این نکته اشاره کرده که حضور یک فرد غیرسلطنتی در کنار فرعون، باعث شده تا این مجسمه “ناممکن” به نظر برسد.
مایتلند با انجام این تحقیقات به دنبال آن بود تا ببیند که این مجسمه متعلق به کدام منطقه از مصر است و دریافت که این مجسمه در دهه ۱۸۵۰ توسط تیمی تحقیقاتی زیرنظر الکساندر هنری رایند، باستان‌شناس اسکاتلندی در دیر المدینه، در سایتی نزدیک دره پادشاهان حفاری شده. طبق گفته او، مردم باستانی که در دیرالمدینه زندگی می‌کردند، مسئولیت ساخت مقبره برای فراعنه را برعهده داشتند.
او در کنار آنالیز دیگر مجسمه‌های یافت شده در دیر المدینه، سوابق تاریخی باستانی و دیگر بقایای باستان‌شناسی این منطقه را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و دریافت که برخی افراد ارشد در دیر المدینه این اجازه را داشتند که فرعون را به گونه‌ای به تصویر بکشند که برای افراد ساکن در دیگر مناطق مصر مجاز نبود.
در زمان سلطنت رامسس دوم (حدود سال ۱۲۷۹ قبل از میلاد تا ۱۲۱۳ قبل از میلاد مسیح)، پرستش فرعون و ساخت مجسمه‌هایی که او را به تصویر می‌کشند، اقدامی بود که مورد تشویق خانواده سلطنتی قرار می‌گرفت.
مایتلند در کتابش نوشته:« با در نظر داشتن نقش اساسی صنعتگران در ساخت مقبره‌های سلطنتی و اهمیت تدفین پادشاهان در نظام سیاسی مصر، مهم بود تا ثبات ساختار اجتماعی حاکم بر دیر المدینه با تقویت فداکاری نسبت به شاه حفظ شود.» به بیانی دیگر، حتی اگر عموم مصریان از ساخت مجسمه فرعون در کنار افراد غیر سلطنتی منع می‌شدند، در آن زمان و مکان مشخص، این اتفاق رخ داده.
در ادامه این نوشته می‌خوانیم:« فرعونی که در مجسمه به تصویر کشیده شده، احتمالا مجسمه رامسس دوم است و فردی که پشت سر او زانو زده، احتمال راموس، یکی از کاتبان ارشدی است که رهبری اجتماع را عهده‌دار بوده.»
بیشتر بخوانید:
مایتلند به این نکته اشاره کرد که سرنخ بزرگی، به تشخیص هویت راموس کمک کرده. او یک تاج گل به سر دارد که به ندرت چنین وسیله‌ای در بین مردان مصر باستان رویت می‌شده. تحقیقات مایتلند حاکی از آن است که یک مجسمه چوبی در دیر المدینه وجود دارد که در آن راموس را در حالی که تاج گلی بر روی سرش قرار دارد می‌بینیم. البته این تفسیر با تفاسیر دیگر باستان شناسان جور در نمی‌آید.
بتسی برایان، استاد مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه جان هاپکینز که در این پروژه تحقیقاتی مشارکت نداشته، موافق است که در این مجسمه، مردی را در کنار مجسمه فرعون می‌بینیم. از دید او، اگر چه ممکن است این فرعون، رامسس دوم باشد ولی به احتمال بیشتر تصویری از آمنهوتپ اول (پادشاه مصر در بین سال‌های ۱۵۲۵ قبل از میلاد تا ۱۵۰۴ قبل از میلاد مسیح ) است.
برایان در این باره گفته:« آمنهوتپ، ” خدای حامی دیرالمدینه” بود. به علاوه این فرعون ممکن است تبدیل به خدای مصر باستان شده باشد که این اتفاق تنها بعد از مرگ او رخ می‌دهد. این بدان معناست که اگر این مجسمه در طول دوران حیات و پادشاهی رامسس دوم ساخته شده باشد، مردم دیر المدینه احتمالا یک فرعون در گذشته، مثل آمنهوتپ اول را برای به تصویر کشیدن انتخاب کرده بودند.
منبع: livescience
5858
